🎓【専門家向け】第18改正日本薬局方収載 漢方製剤37選:臨床・研究に役立つ知識とスキルアップへの道
はじめに:JP18収載漢方製剤が示す「漢方薬の品質標準化」と専門性の向上
第18改正日本薬局方(JP18)に収載された漢方製剤のリストは、現代医療における漢方薬の位置づけと、その品質標準化への強い意志を示すものです。JP18収載品は、薬物動態、品質管理、そしてエビデンスに基づいた臨床応用において、私たちが信頼すべきベースラインを提供してくれます。
本記事では、このJP18収載の全37品目を専門的な視点から再確認し、臨床能力の向上、研究テーマの探索、そしてキャリアアップに繋がる情報と、関連ツール・サービスをご紹介します。
第18改正日本薬局方収載 漢方製剤37品目一覧(JP18ベースライン)
| No. | 漢方製剤名 | No. | 漢方製剤名 |
|---|---|---|---|
| 1 | 温清飲(うんせいいん) | 20 | 大黄甘草湯(だいおうかんぞうとう) |
| 2 | 黄連解毒湯(おうれんげどくとう) | 21 | 無コウイ大建中湯(むこういだいけんちゅうとう) |
| 3 | 乙字湯(おつじとう) | 22 | 大柴胡湯(だいさいことう) |
| 4 | 葛根湯(かっこんとう) | 23 | 釣藤散(ちょうとうさん) |
| 5 | 葛根湯加川キュウ辛夷(かっこんとうかせんきゅうしんい) | 24 | 桃核承気湯(とうかくじょうきとう) |
| 6 | 加味帰脾湯(かみきひとう) | 25 | 当帰芍薬散(とうきしゃくやくさん) |
| 7 | 加味逍遥散(かみしょうようさん) | 26 | 麦門冬湯(ばくもんどうとう) |
| 8 | 桂枝茯苓丸(けいしぶくりょうがん) | 27 | 八味地黄丸(はちみじおうがん) |
| 9 | 牛車腎気丸(ごしゃじんきがん) | 28 | 半夏厚朴湯(はんげこうぼくとう) |
| 10 | 呉茱萸湯(ごしゅゆとう) | 29 | 半夏瀉心湯(はんげしゃしんとう) |
| 11 | 五苓散(ごれいさん) | 30 | 白虎加人参湯(びゃっこかにんじんとう) |
| 12 | 柴胡桂枝湯(さいこけいしとう) | 31 | 防已黄耆湯(ぼういおうぎとう) |
| 13 | 柴朴湯(さいぼくとう) | 32 | 防風通聖散(ぼうふうつうしょうさん) |
| 14 | 柴苓湯(さいれいとう) | 33 | 補中益気湯(ほちゅうえっきとう) |
| 15 | 芍薬甘草湯(しゃくやくかんぞうとう) | 34 | 麻黄湯(まおうとう) |
| 16 | 十全大補湯(じゅうぜんたいほとう) | 35 | 抑肝散(よくかんさん) |
| 17 | 小柴胡湯(しょうさいことう) | 36 | 六君子湯(りっくんしとう) |
| 18 | 小青竜湯(しょうせいりゅうとう) | 37 | 苓桂朮甘湯(りょうけいじゅつかんとう) |
| 19 | 真武湯(しんぶとう) |
製法と品質管理の最重要論点:メーカー間の生薬量差異
同じ「日本薬局方収載」の漢方製剤であっても、製法が複数記載されている場合がある点について、臨床および品質管理の観点から深く理解しておく必要があります。これは、服薬指導や製剤選択において極めて重要な知識となります。
JPにおける複数製法の存在(例:苓桂朮甘湯)
- 日本薬局方では、一部の漢方製剤について、伝統的な文献や公定書の変遷を反映し、複数の製法(処方)が認められています。
- 例として、苓桂朮甘湯(りょうけいじゅつかんとう)は、JP18において2種類の製法が記載されています。これにより、メーカーはどちらの製法を選択しても「日本薬局方収載品」として製造・販売することが可能です。
医療用漢方製剤における生薬量の差異
この複数製法の存在が、実務上の大きなポイントとなります。
| 漢方名 | 製法 | サンショウ | ニンジン | カンキョウ |
|---|---|---|---|---|
| 無コウイ大建中湯 | 1 | 2.0g | 3.0g | 5.0g |
| 漢方名 | 製法 | ブクリョウ | ケイヒ | ビャクジュツ | ソウジュツ | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 苓桂朮甘湯 | 1 | 6.0g | 4.0g | 3.0g | - | 2.0g |
| 2 | 6.0g | 4.0g | - | 3.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | ニンジン | ビャクジュツ | ソウジュツ | ブクリョウ | ハンゲ | チンピ | タイソウ | カンゾウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 六君子湯 | 1 | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | 4.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 0.5g |
| 2 | 4.0g | - | 4.0g | 4.0g | 4.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 0.5g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | チョウトウコウ | センキュウ | ビャクジュツ | ソウジュツ | ブクリョウ | サイコ | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 抑肝散 | 1 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 4.0g | - | 4.0g | 2.0g | 1.5g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 4.0g | 4.0g | 2.0g | 1.5g |
| 漢方名 | 製法 | マオウ | キョウニン | ケイヒ | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|
| 麻黄湯 | 1 | 5.0g | 5.0g | 4.0g | 1.5g |
| 漢方名 | 製法 | ニンジン | ビャクジュツ | ソウジュツ | オウギ | トウキ | チンピ | タイソウ | サイコ | カンゾウ | ショウキョウ | カンキョウ | ショウマ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 補中益気湯 | 1 | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 0.5g | - | 1.0g |
| 2 | 4.0g | - | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 0.5g | - | 1.0g | |
| 3 | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.5g | 0.5g | - | 0.5g | |
| 4 | 4.0g | - | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.5g | 0.5g | - | 0.5g | |
| 5 | 4.0g | 4.0g | - | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 0.5g | - | 1.0g | |
| 6 | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.5g | - | 0.5g | 0.5g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | シャクヤク | センキュウ | サンシシ | レンギョウ | ハッカ | ショウキョウ | ケイガイ | ボウフウ | ハマボウフウ | マオウ | ダイオウ | ボウショウ | 無水ボウショウ | ビャクジュツ | キキョウ | オウゴン | カンゾウ | セッコウ | カッセキ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 防風通聖散 | 1 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 0.3g | 1.2g | 1.2g | - | 1.2g | 1.5g | - | 0.7g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g |
| 2 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 0.3g | 1.2g | 1.2g | - | 1.2g | 1.5g | 1.5g | - | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | |
| 3 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 0.4g | 1.2g | 1.2g | - | 1.2g | 1.5g | - | 0.75g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | |
| 4 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 0.4g | 1.2g | 1.2g | - | 1.2g | 1.5g | 1.5g | - | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | |
| 5 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | - | 1.2g | 1.5g | - | 1.5g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | |
| 6 | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 1.2g | 0.3g | 1.2g | - | 1.2g | 1.2g | 1.5g | - | 0.75g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | ボウイ | オウギ | ビャクジュツ | ソウジュツ | ショウキョウ | タイソウ | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 防已黄耆湯 | 1 | 5.0g | 5.0g | 3.0g | - | 0.8g | 3.0g | 1.5g |
| 2 | 5.0g | 5.0g | 3.0g | - | 1.0g | 3.0g | 1.5g | |
| 3 | 5.0g | 5.0g | - | 3.0g | 1.0g | 3.0g | 1.5g |
| 漢方名 | 製法 | チモ | セッコウ | カンゾウ | コウベイ | ニンジン |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 白虎加人参湯 | 1 | 5.0g | 15.0g | 2.0g | 8.0g | 1.5g |
| 2 | 5.0g | 15.0g | 2.0g | 8.0g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | ハンゲ | オウゴン | カンキョウ | ショウキョウ | ニンジン | カンゾウ | タイソウ | オウレン |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 半夏瀉心湯 | 1 | 5.0g | 2.5g | 2.5g | - | 2.5g | 2.5g | 2.5g | 1.0g |
| 2 | 6.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | |
| 3 | 5.0g | 2.5g | - | 2.5g | 2.5g | 2.5g | 2.5g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | ハンゲ | ブクリョウ | コウボク | ソヨウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 半夏厚朴湯 | 1 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g |
| 2 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | |
| 3 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 1.3g | |
| 4 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 1.5g |
| 漢方名 | 製法 | ジオウ | サンシュユ | サンヤク | タクシャ | ブクリョウ | ボタンピ | ケイヒ | ブシ(ブシ1) | ブシ末(ブシ末1) | ブシ末(ブシ末2) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 八味地黄丸 | 1 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | 1.0g | - | - |
| 2 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | - | 1.0g | - | |
| 3 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | - | - | 1.0g | |
| 4 | 6.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.5g | 1.0g | - | 0.5g | - |
| 漢方名 | 製法 | バクモンドウ | ハンゲ | コウベイ | タイソウ | ニンジン | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 麦門冬湯 | 1 | 10.0g | 5.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | センキュウ | シャクヤク | ブクリョウ | ビャクジュツ | ソウジュツ | タクシャ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 当帰芍薬散 | 1 | 3.0g | 3.0g | 6.0g | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | 6.0g | 4.0g | 4.0g | - | 5.0g | |
| 3 | 3.0g | 3.0g | 4.0g | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | |
| 4 | 3.0g | 3.0g | 4.0g | 4.0g | - | 4.0g | 4.0g |
| 漢方名 | 製法 | トウニン | ケイヒ | ダイオウ | カンゾウ | 無水ボウショウ | ボウショウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 桃核承気湯 | 1 | 5.0g | 4.0g | 3.0g | 1.5g | 1.0g | - |
| 2 | 5.0g | 4.0g | 3.0g | 1.5g | 0.9g | - | |
| 3 | 5.0g | 4.0g | 3.0g | 1.5g | - | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | チョウトウコウ | チンピ | ハンゲ | バクモンドウ | ブクリョウ | ニンジン | ボウフウ | キクカ | カンゾウ | ショウキョウ | セッコウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 釣藤散 | 1 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | 5.0g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | 1.0g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | サイコ | ハンゲ | オウゴン | シャクヤク | タイソウ | キジツ | ショウキョウ | ダイオウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 大柴胡湯 | 1 | 6.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g |
| 2 | 6.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 2.0g | |
| 3 | 6.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | |
| 4 | 6.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | |
| 5 | 6.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.5g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | ダイオウ | カンゾウ |
|---|---|---|---|
| 大黄甘草湯 | 1 | 4.0g | 1.0g |
| 2 | 4.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | シャクヤク | カンゾウ |
|---|---|---|---|
| 芍薬甘草湯 | 1 | 6.0g | 6.0g |
| 2 | 5.0g | 5.0g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | ジオウ | シャクヤク | センキュウ | オウゴン | サンシシ | オウレン | オウバク |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 温清飲 | 1 | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.5g | 1.5g |
| 2 | 4.0g | 4.0g | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 1.5g | 1.5g | |
| 3 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.5g | 1.5g | 1.5g | 1.5g |
| 漢方名 | 製法 | オウレン | オウバク | オウゴン | サンシシ |
|---|---|---|---|---|---|
| 黄連解毒湯 | 1 | 1.5g | 1.5g | 3.0g | 2.0g |
| 2 | 1.5g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | |
| 3 | 2.0g | 2.0g | 3.0g | 2.0g | |
| 4 | 2.0g | 1.5g | 3.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | サイコ | オウゴン | カンゾウ | ショウマ | ダイオウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 乙字湯 | 1 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 1.5g | 1.0g |
| 2 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 0.5g | |
| 3 | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | カッコン | マオウ | タイソウ | ケイヒ | シャクヤク | カンゾウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 葛根湯 | 1 | 8.0g | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g |
| 2 | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | |
| 3 | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | |
| 4 | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | カッコン | マオウ | タイソウ | ケイヒ | シャクヤク | カンゾウ | ショウキョウ | カンゾウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 葛根湯加川芎辛夷 | 1 | 4.0g | 4.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 3.0g | 3.0g |
| 2 | 4.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 2.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | ニンジン | ビャクジュツ | ソウジュツ | ブクリョウ | サンソウニン | リュウガンニク | オウギ | トウキ | オンジ | サイコ | サンシシ | カンゾウ | モッコウ | タイソウ | ショウキョウ | ボタンピ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 加味帰脾湯 | 1 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | 1.5g | 0.5g | - |
| 2 | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | 2.0g | 1.0g | - | |
| 3 | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | 1.0g | 1.0g | - | |
| 4 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 3.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | 2.0g | 0.5g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | トウキ | シャクヤク | ビャクジュツ | ソウジュツ | ブクリョウ | サイコ | ボタンピ | サンシシ | カンゾウ | ショウキョウ | ハッカ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 加味逍遙散 | 1 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g | 1.0g | |
| 3 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 1.0g | 1.0g | |
| 4 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 1.0g | 1.0g | |
| 5 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 1.5g | 1.0g | |
| 6 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.5g | 0.5g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | ケイヒ | ブクリョウ | ボタンピ | トウニン | シャクヤク |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 桂枝茯苓丸 | 1 | 4.0g | 4.0g | 4.0g | 4.0g | 4.0g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | ジオウ | サンシュユ | サンヤク | タクシャ | ブクリョウ | ボタンピ | ケイヒ | ブシ末(ブシ末1) | ブシ末(ブシ末2) | ゴシツ | シャゼンシ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 牛車腎気丸 | 1 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | 1.0g | - | 3.0g | 3.0g |
| 2 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | - | 1.0g | 3.0g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | ゴシュユ | ショウキョウ | ニンジン | タイソウ |
|---|---|---|---|---|---|
| 呉茱萸湯 | 1 | 3.0g | 1.0g | 2.0g | 4.0g |
| 2 | 4.0g | 1.5g | 3.0g | 3.0g | |
| 3 | 3.0g | 1.5g | 2.0g | 4.0g |
| 漢方名 | 製法 | タクシャ | チョレイ | ブクリョウ | ビャクジュツ | ソウジュツ | ケイヒ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 五苓散 | 1 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 2.0g |
| 2 | 6.0g | 4.5g | 4.5g | 4.5g | - | 2.5g | |
| 3 | 6.0g | 4.5g | 4.5g | 4.5g | - | 3.0g | |
| 4 | 4.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 1.5g | |
| 5 | 6.0g | 4.5g | 4.5g | - | 4.5g | 3.0g |
| 漢方名 | 製法 | サイコ | ハンゲ | オウゴン | シャクヤク | タイソウ | ニンジン | ケイヒ | カンゾウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 柴胡桂枝湯 | 1 | 5.0g | 4.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.5g | 1.5g | 0.5g |
| 2 | 5.0g | 4.0g | 2.0g | 2.5g | 2.0g | 2.0g | 2.5g | 1.5g | 1.0g | |
| 3 | 5.0g | 4.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.5g | 1.5g | 1.0g | |
| 4 | 5.0g | 4.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | サイコ | ハンゲ | ブクリョウ | オウゴン | コウボク | タイソウ | ニンジン | カンゾウ | ソヨウ | ショウキョウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 柴朴湯 | 1 | 7.0g | 6.0g | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g |
| 2 | 7.0g | 5.0g | 5.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 2.0g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | サイコ | ハンゲ | ショウキョウ | オウゴン | タイソウ | ニンジン | カンゾウ | タクシャ | チョレイ | ブクリョウ | ビャクジュツ | ソウジュツ | ケイヒ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 柴苓湯 | 1 | 7.0g | 5.0g | 1.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 6.0g | 4.5g | 4.5g | 4.5g | - | 3.0g |
| 2 | 7.0g | 5.0g | 1.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g | 5.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | ニンジン | オウギ | ビャクジュツ | ソウジュツ | ブクリョウ | トウキ | シャクヤク | ジオウ | センキュウ | ケイヒ | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 十全大補湯 | 1 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.5g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.5g | |
| 3 | 2.5g | 2.5g | 3.5g | - | 3.5g | 3.5g | 3.0g | 3.5g | 3.0g | 3.0g | 1.0g | |
| 4 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 1.0g |
| 漢方名 | 製法 | サイコ | ハンゲ | ショウキョウ | オウゴン | タイソウ | ニンジン | カンゾウ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 小柴胡湯 | 1 | 7.0g | 5.0g | 1.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g |
| 2 | 6.0g | 5.0g | 1.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 2.0g |
| 漢方名 | 製法 | マオウ | シャクヤク | カンキョウ | ショウキョウ | カンゾウ | ケイヒ | サイシン | ゴミシ | ハンゲ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 小青竜湯 | 1 | 3.0g | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 6.0g |
| 2 | 3.0g | 3.0g | - | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 3.0g | 6.0g |
| 漢方名 | 製法 | ブクリョウ | シャクヤク | ビャクジュツ | ソウジュツ | ショウキョウ | ブシ(ブシ1) | ブシ末(ブシ末1) | ブシ末(ブシ末2) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 真武湯 | 1 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | - | 1.0g | 1.0g | - | - |
| 2 | 5.0g | 3.0g | - | 3.0g | 1.0g | - | 1.0g | - | |
| 3 | 5.0g | 3.0g | 3.0g | - | 0.8g | - | - | 1.0g | |
| 4 | 4.0g | 3.0g | - | 3.0g | 1.5g | - | 0.5g | - |
専門性向上のための投資
JP18収載漢方を深く理解し、臨床や研究に活かすためには、専門的な学習環境と情報源が不可欠です。自己投資として検討すべきサービスをご紹介します。
1. 漢方エビデンスの検索・学習ツール
漢方薬の知識を深めるには、伝統的な薬能だけでなく、最新のエビデンスが求められます。
| 目的 | ツール・サービス | |
|---|---|---|
| 最新論文検索・臨床データ分析 | 医学系データベース購読サービス(例:[メディカルオンライン]、[UpToDate]など) | 薬理作用、副作用プロファイル、相互作用のエビデンスを迅速にチェック。 |
| 生薬の成分分析・品質管理研究 | 漢方・生薬に関する専門書籍 | JP18で定義された品質基準(HPLC等)を理解し、研究テーマのヒントを得る。 |
2. 漢方専門薬剤師資格取得とe-ラーニング
キャリアパスを明確にするため、専門資格取得は重要なステップです。
| 目的 | ツール・サービス | |
|---|---|---|
| 資格取得・継続学習 | 漢方専門薬剤師 認定研修e-ラーニングプログラム | 体系的な学習で、患者指導・多職種連携における信頼性を高める。 |
| 臨床推論スキル強化 | 漢方処方セミナー(オンライン参加型) | 葛根湯や大建中湯の「証」の見極め、西洋薬との使い分けを実践的に学ぶ。 |
3. 研究・実務のためのデータ提供サービス
JP18収載漢方製剤の研究や、病院・薬局での製剤比較実務に役立つサービスです。
| 目的 | ツール・サービス | |
|---|---|---|
| 薬局方外規・生薬規格情報の参照 | 医薬品情報提供サービス(年間契約) | 製剤間のわずかな添加物の違いや、製造販売元の規格情報を比較検討する。 |
| キャリアアップ・転職 | 薬剤師による薬剤師のための転職サポート【アイリード】 |
漢方調剤・OTC販売に強みを持つ薬局や病院への転職をサポート。 |

